Η ιστορία του Πρωτοκόλλου του Κιότο

[Xenios]

Η ιστορία του Πρωτοκόλλου του Κιότο 1/2

Στο Ναϊρόμπι πραγματοποιείται η 2η Συνάντηση των Κρατών - Μερών που έχουν υπογράψει το Πρωτόκολλο του Κιότο. Βασικό θέμα της Συνάντησης είναι το μέλλον του Πρωτοκόλλου του Κιότο κατά τη 2η και 3η περίοδο δεσμεύσεων (2013-2017 και 2018–2022 αντίστοιχα). Με την ευκαιρία αυτή κάνουμε μια αναδρομή στην ιστορία του Πρωτόκολλου του Κιότο.



1η Διάσκεψη των Μερών, Βόννη, Γερμανία, 28/3 – 7/4/1995

Οι αντιπρόσωποι της Σύμβασης–Πλαίσιο των Ηνωμένων Εθνών για τις Κλιματικές Αλλαγές αποφασίζουν την ανάληψη δράσης για την αντιμετώπιση των κλιματικών αλλαγών σε επίπεδο κρατών. Ξεκινούν οι διαπραγματεύσεις για την ανάληψη δράσης που θα καταπολεμήσει τις κλιματικές αλλαγές και θα ισχύει και μετά το 2000. Συλλαμβάνεται η ιδέα ενός νομικού εργαλείου (πχ Πρωτόκολλο) δεσμευτικής ισχύος.
Ωστόσο:

Παρά την επικρατούσα τότε άποψη ότι η Σύμβαση–Πλαίσιο είχε ήδη αναλάβει σημαντική δράση, πολλοί ειδικοί ισχυρίστηκαν ότι χρειάζονταν αυστηρότερες δεσμεύσεις και πιο γενναίες πρωτοβουλίες.

2η Διάσκεψη των Μερών, Γενεύη, Ελβετία, 8 – 19/7/1996

Περισσότερα από 1500 άτομα (από κυβερνήσεις, επιστημονικοί φορείς, μη κυβερνητικές οργανώσεις) λαμβάνουν μέρος στη συνάντηση. Η 2η Διάσκεψη τελικά υιοθετεί τη "Διακήρυξη της Γενεύης". Η Διακήρυξη μεταξύ άλλων αναγνωρίζει και ενσωματώνει τα επιστημονικά στοιχεία για τις κλιματικές αλλαγές και καλεί για δεσμευτικούς στόχους, οι οποίοι θα εξασφαλίσουν σημαντικές μειώσεις αερίων του θερμοκηπίου στο μέλλον.

3η Διάσκεψη των Μερών, Κιότο, Ιαπωνία, 1 – 11/12/1997

Στο Κιότο, πρωταγωνίστησαν οι συζητήσεις για τις δεσμεύσεις μείωσης των αερίων του θερμοκηπίου. Στις συζητήσεις συμμετείχαν περισσότερα από 10.000 άτομα, εκ των οποίων 125 υπουργοί. Έπειτα από μιάμιση εβδομάδα σκληρών διαπραγματεύσεων, επίσημων και μη, τα μέρη της Σύμβασης Πλαισίου υιοθέτησαν το Πρωτόκολλο του Κιότο. Η τελευταία μάλιστα συνεδρίαση ήταν τόσο επίπονη, που ξεκίνησε το απόγευμα της 10ης Δεκεμβρίου και ολοκληρώθηκε την επόμενη μέρα.

Σύμφωνα με το Πρωτόκολλο του Κιότο, τα αναπτυγμένα κράτη είναι υποχρεωμένα να μειώσουν τις εκπομπές 6 αερίων του θερμοκηπίου κατά 5,2% έως την περίοδο 2008–2012 (1η περίοδος δεσμεύσεων) σε σύγκριση με τα επίπεδα του 1990. Για το σκοπό αυτό το Πρωτόκολλο του Κιότο επέβαλε ειδικότερους στόχους μείωσης ή περιορισμού των εκπομπών αερίων του θερμοκηπίου σε κάθε κράτος ξεχωριστά.

Για την επίτευξη αυτού του στόχου, το Πρωτόκολλο του Κιότο διαθέτει τους "ευέλικτους μηχανισμούς". Οι ευέλικτοι μηχανισμοί είναι οι εξής:

Διαπραγμάτευση δικαιωμάτων εκπομπών (εμπόριο ρύπανσης)

Τα δάση ως "καταβόθρες άνθρακα"

Δημιουργία Μηχανισμού Καθαρής Ανάπτυξης

Από κοινού εφαρμογή προγραμμάτων

Το Πρωτόκολλο έχει μία λεγόμενη "διπλή σκανδάλη" για να κατοχυρωθεί και να γίνει διεθνής δεσμευτικός νόμος. Αφενός χρειάζεται να επικυρωθεί από 55 χώρες (αναπτυσσόμενες και ανεπτυγμένες), αφετέρου στις βιομηχανικές χώρες που το επικυρώνουν πρέπει να αναλογεί τουλάχιστον το 55% των συνολικών εκπομπών CO2.

Ωστόσο:

Το Πρωτόκολλο του Κιότο δε προβλέπει στόχους για την Κίνα και την Ινδία, ενώ ο στόχος του -5,2% είναι αναιμικός αν σκεφτεί κανείς ότι απαιτείται μείωση 60–80% των αερίων του θερμοκηπίου για την αντιμετώπιση των κλιματικών αλλαγών.
Η Ελλάδα πιέζει και κερδίζει το δικαίωμα να αυξήσει τις εκπομπές αερίων του θερμοκηπίου κατά 25% για την ίδια περίοδο.

4η Διάσκεψη των Μερών, Μπουένος Άιρες, Αργεντινή, 2 – 13/11/1998

Παρά το γεγονός ότι το Πρωτόκολλο του Κιότο είχε ήδη υπογραφεί, είχε μείνει ανεπίλυτη η διαδικασία με την οποία τα κράτη θα υπολόγιζαν και θα μείωναν τις εκπομπές αερίων του θερμοκηπίου. Στο Μπουένος Άιρες οι κυβερνήσεις συμφωνούν σε μία συγκεκριμένη διαπραγματευτική διαδικασία. Το "Σχέδιο Δράσης του Μπουένος Άιρες" ορίζει ότι οι οριστικές λεπτομέρειες του Πρωτοκόλλου του Κιότο θα έχουν διευθετηθεί το αργότερο έως την 6η Διάσκεψη των Μερών, το 2000. Το ίδιο Σχέδιο Δράσης προβλέπει την ενίσχυση της Σύμβασης Πλαισίου για τις Κλιματικές Αλλαγές έως την ίδια ημερομηνία.
Ωστόσο:

Στην 4η Διάσκεψη των Μερών δε σημειώθηκε καμία ουσιαστική πρόοδος για την
αντιμετώπιση των κλιματικών αλλαγών, απλά μετατέθηκε το ζήτημα για επόμενες συναντήσεις.

5η Διάσκεψη των Μερών, Βόννη, Γερμανία, 25/10 – 5/11/1999

Στη Βόννη, οριστικοποιείται ως καταληκτική ημερομηνία για την οριστική διευθέτηση των λεπτομερειών του Πρωτοκόλλου του Κιότο, η 6η Διάσκεψη των Μερών, η οποία θα λάβει χώρα στη Χάγη της Ολλανδίας από τις 13 έως τις 24 Νοεμβρίου 2000. Έπειτα από πιέσεις της Greenpeace και άλλων Μη Κυβερνητικών Οργανώσεων ο Γερμανός Καγκελάριος Gerhard Schröder, καλεί τις κυβερνήσεις να επικυρώσουν το Πρωτόκολλο του Κιότο έως το 2002, ούτως ώστε να τεθεί σε ισχύ το συντομότερο δυνατόν.
Ωστόσο:

Ακόμα περισσότερος πολύτιμος χρόνος χάνεται καθώς ούτε στη Βόννη σημειώνεται ουσιαστική πρόοδος.

6η Διάσκεψη των Μερών, Χάγη, Ολλανδία, 13 – 24/11/2000

Η πολυαναμενόμενη 6η Διάσκεψη των Μερών ξεκινά τις διαπραγματεύσεις, οι οποίες καταλήγουν σε πλήρες αδιέξοδο και αναβάλλεται για το επόμενο έτος. Η Διάσκεψη επαναλαμβάνει τις εργασίες της στη Βόννη τον Ιούλιο του 2001. Το δεύτερο μέρος της 6ης Διάσκεψης των Μερών (Ιούλιος 2001) υιοθετεί τις "Συμφωνίες της Βόννης", οι οποίες προβλέπουν συμφωνίες σε ειδικότερα θέματα που ρυθμίζουν το Πρωτόκολλο του Κιότο σε υψηλό πολιτικό επίπεδο και αποτελούν τη βάση των συζητήσεων για την 7η Διάσκεψη των Μερών. Σημαντική επιτυχία αποτελεί η επίτευξη συμφωνίας για τη μετάδοση τεχνογνωσίας στις αναπτυσσόμενες χώρες και η χρηματοδότηση των αναπτυσσόμενων χωρών για την ανάπτυξη των καθαρών τεχνολογιών.

[Xenios]

Ωστόσο:

Παρά την τελική συμφωνία, σημαντικές λεπτομέρειες σχετικά με τους μηχανισμούς του Πρωτοκόλλου του Κιότο μένουν ανεπίλυτες.

7η Διάσκεψη των Μερών, Μαρακές, Μαρόκο, 29/10 – 9/11/2001

Βασικό αποτέλεσμα της 7ης Διάσκεψης αποτελούν τα "Σύμφωνα του Μαρακές", τα οποία θα αποτελέσουν τη βάση για τις μελλοντικές διαπραγματεύσεις και ουσιαστικά εξασφαλίζουν μελλοντική πρόοδο σε θέματα που έως τότε μένουν ανεπίλυτα, όπως η χρήση της γης, η συμμόρφωση των κρατών με τις υποχρεώσεις του Πρωτοκόλλου του Κιότο και οι "ευέλικτοι μηχανισμοί" του Πρωτοκόλλου. Επίσης, δημιουργούνται τρία νέα ταμεία, με σκοπό να ενισχύσουν κυρίως τις αναπτυσσόμενες χώρες να αντιμετωπίσουν τις επιπτώσεις των κλιματικών αλλαγών.

8η Διάσκεψη των Μερών, Νέο Δελχί, Ινδία, 23/10 – 1/11/2002
και

9η Διάσκεψη των Μερών, Μιλάνο, Ιταλία, 1 – 12/12/2003

Και στις δύο Διασκέψεις οι αντιπρόσωποι των κρατών, εστιάζουν στην οριστική διευθέτηση των θεμάτων που αφορούν στο Πρωτόκολλο του Κιότο και καταλήγουν σε τελικές συμφωνίες. Βασικό ζήτημα στο οποίο επιτυγχάνεται τελική συμφωνία είναι ο σχηματισμός ενός φορέα, ο οποίος θα παρακολουθεί την πρόοδο των "μηχανισμών καθαρής ανάπτυξης", ενός από τους πιο σημαντικούς ευέλικτους μηχανισμούς του Πρωτοκόλλου του Κιότο.
Ωστόσο:

Παρά τη φαινομενική πρόοδο, εκπρόσωποι διαφόρων –κυρίως ευρωπαϊκών- κρατών εκφράζουν την απογοήτευσή τους για την έλλειψη ουσιαστικής προόδου.

10η Διάσκεψη των Μερών, Μπουένος Άιρες, Αργεντινή, 6 – 17/12/2004

Η Ρωσία έχει ήδη επικυρώσει το Πρωτόκολλο του Κιότο, το οποίο τίθεται σε ισχύ. Με το δεδομένο αυτό, οι αντιπρόσωποι συνέρχονται στο Μπουένος Άιρες για να συζητήσουν θέματα σχετικά με το μέλλον του Πρωτοκόλλου του Κιότο μετά την 1η περίοδο δεσμεύσεων (2008–2012). Βασικό θέμα επίσης αποτελεί και η "Προσαρμογή" των αναπτυσσόμενων κρατών και η αντιμετώπιση των κλιματικών αλλαγών από αυτά με την οικονομική βοήθεια των αναπτυγμένων κρατών.
Ωστόσο:

Η συζήτηση για τη δεύτερη περίοδο δεσμεύσεων δεν ήταν καθόλου απλή υπόθεση, καθώς σε αυτό το χρονικό σημείο τα κράτη καλούνται να συζητήσουν το μέλλον του Πρωτοκόλλού καθώς και το εξαιρετικά ευαίσθητο θέμα της εμπλοκής των αναπτυσσόμενων χωρών σε αυτό. Με τις αντιπροσωπείες των ΗΠΑ και της Σαουδικής Αραβίας να αντιτάσσονται ενεργά σε μία τέτοια προοπτική, το μεγαλύτερο μέρος της Διάσκεψης πραγματοποιήθηκε με κλειστές πόρτες χωρίς να σημειώνεται καμία ουσιαστική πρόοδος.

Όσον αφορά στο θέμα της "Προσαρμογής", την κατάσταση περιέπλεξαν πετρελαιοπαραγωγικές χώρες, οι οποίες ζητούσαν κονδύλια για την αντιμετώπιση των κλιματικών αλλαγών, παρά το γεγονός ότι οι ίδιες συνέχιζαν ακάθεκτες την καταστροφική για το κλίμα παραγωγή πετρελαίου.

11η Διάσκεψη των Μερών, Μόντρεαλ, Καναδάς, 28/11 – 9/12/2005

Η 11η Διάσκεψη στο Μόντρεαλ είχε ιστορική σημασία αφού παράλληλα πραγματοποιήθηκε η 1η Συνάντηση των Μερών μετά την ενεργοποίηση του Πρωτοκόλλου του Κιότο. Η συνάντηση στο Μόντρεαλ προσέλκυσε τεράστιο επιχειρηματικό ενδιαφέρον κυρίως λόγω του Ευρωπαϊκού Συστήματος Εμπορίας Δικαιωμάτων Εκπομπών Ρύπων και των Καθαρών Μηχανισμών Ανάπτυξης, τομείς οι οποίοι μπορούν να εξασφαλίσουν τεράστια κέρδη για τις επιχειρήσεις.
Στο Μόντρεαλ συζητείται εκ νέου το μέλλον του Πρωτοκόλλου του Κιότο και παρά τις επίμονες διπλωματικές προσπάθειες της Αμερικάνικης αντιπροσωπείας, σημειώνεται σημαντική πρόοδος στο θέμα και η αμερικάνικη πολιτική απομονώνεται περισσότερο από κάθε άλλη φορά.

12η Διάσκεψη των Μερών και 2η Συνάντηση των Μερών, Ναϊρόμπι Κένυα, 6 – 17/11/2006

Στο βροχερό Ναϊρόμπι πραγματοποιείται η 2η Συνάντηση των Μερών, η οποία για πρώτη φορά συνέρχεται στην υποσαχάρια Αφρική. Ιδιαίτερο ενδιαφέρον παρουσιάζει το θέμα της "Προσαρμογής" καθώς οι χώρες της υποσαχάριας Αφρικής θα είναι από τις πρώτες που θα πληγούν σημαντικά από τις επιπτώσεις των κλιματικών αλλαγών. Η ανάγκη για την ενίσχυση των πλέον ανυπεράσπιστων κρατών απέναντι στις κλιματικές αλλαγές καθιστά μονόδρομο τη λειτουργία του "Ταμείου Προσαρμογής", όπως είχε επίσημα πλέον ανακοινωθεί στο "Σύμφωνο του Μαρακές". Οι κυβερνήσεις των αναπτυγμένων κρατών καλούνται να εντείνουν τις προσπάθειες προκειμένου να ενισχύσουν σημαντικά τα πιο φτωχά κράτη στην προσπάθειά τους να αντιμετωπίσουν τις κλιματικές αλλαγές.

Εξαιρετικής σημασίας θέμα επίσης αποτελεί και η συνέχιση του Πρωτοκόλλου του Κιότο κατά τη 2η και 3η περίοδο δεσμεύσεων (2013–2017 και 2018-2022 αντίστοιχα). Με δεδομένο ότι τα χρονικά περιθώρια για την αντιμετώπιση των κλιματικών αλλαγών στενεύουν, οι κυβερνήσεις πρέπει να αποφασίσουν στο Ναϊρόμπι τη μείωση των εκπομπών αερίων του θερμοκηπίου των αναπτυγμένων κρατών κατά 35% έως το 2020.

Σημαντικές ημερομηνίες

2001:
Ο Πρόεδρος των ΗΠΑ George W. Bush ανακοινώνει την αντίθεσή του στο Πρωτόκολλο του Κιότο. Κύρια επιχειρήματά ενάντια στο Πρωτόκολλο αποτελούν αφενός ότι η υιοθέτησή του θα πλήξει την αμερικάνικη οικονομία, αφετέρου το ότι θα πρέπει και για τα αναπτυσσόμενα κράτη να προβλέπονται δεσμευτικοί στόχοι μείωσης των αερίων του θερμοκηπίου.

Η στάση του Bush προκαλεί πρόβλημα στην εφαρμογή του Πρωτοκόλλου, καθώς οι ΗΠΑ ευθύνονται για το 35% των παγκόσμιων εκπομπών διοξειδίου του άνθρακα. Με δεδομένο ότι η διπλή σκανδάλη του Κιότο απαιτεί οι χώρες που επικυρώνουν το Πρωτόκολλο να εκπέμπουν τουλάχιστον το 55% των παγκόσμιων εκπομπών, χρειάζονται να το επικυρώσουν όλες οι υπόλοιπες αναπτυγμένες χώρες. Η Ρωσία όμως αμφιταλαντεύεται.

30 Μαΐου 2002
Η Ελλάδα -για άλλη μία φορά τελευταία στην Ευρωπαϊκή Ένωση- επικυρώνει το Πρωτόκολλο του Κιότο.

Νοέμβριος 2004
Η Ρωσική Κυβέρνηση επικυρώνει το Πρωτόκολλο του Κιότο και εκπληρώνονται οι όροι της διπλής σκανδάλης.

16 Φεβρουαρίου 2005
Το Πρωτόκολλο του Κιότο αποκτά διεθνή δεσμευτική ισχύ.


Πηγή : Greenpeace