Παράλογο και αυτοκτονία

[Xenios]

Του αντωνη Μακρυδημητρη - Καθηγητή του Πανεπιστημίου Αθηνών

Το σοβαρότερο πρόβλημα από φιλοσοφικής σκοπιάς είναι ένα και μόνο, γράφει ο Καμύ στο δοκίμιό του για τον Σίσυφο: η αυτοκτονία! Γιατί από την απάντηση σε αυτό το κεφαλαιώδες ερώτημα έπονται όλα τα άλλα. Πώς να ζει κανείς και τι επιλογές να κάνει στη σκέψη και τη δράση του.

Αν αποφασίσει κανείς να φύγει από τη ζωή κάνοντας το άλμα προς το κενό, με τον τρομερό ίλιγγο που το συνοδεύει, τότε όλα τα άλλα ερωτήματα και οι προβληματισμοί ηθικής, πολιτικής ή αισθητικής τάξεως αναιρούνται και ματαιώνονται. Τουλάχιστον για το συγκεκριμένο άτομο και τις ενδεχόμενες απαντήσεις που θα μπορούσε ίσως να δώσει, αν δεν είχε λάβει την πρότερη απόφαση.

Αν, αντιθέτως, αποφασίσει κανείς να συνεχίσει να ζει, παρά τις όποιες αντιξοότητες, τα προβλήματα και τους ενδοιασμούς, τότε παρατείνεται για ένα διάστημα, που για τον καθένα ποικίλλει, η συνειδητή ή μη δυνατότητα ανεύρεσης και προσδιορισμού του νοήματος της ζωής για εκείνο το συγκεκριμένο άτομο.

Πολλοί θα πουν πως η δεύτερη επιλογή (της συνέχισης της ζωής) είναι η μόνη ηθικά παραδεκτή και λογικά θεμελιωμένη. Αλλοι, όμως, θα αντιτείνουν ότι σε ορισμένες περιπτώσεις η παράταση της ζωής στερείται νοήματος. Οταν κάποιος βρίσκεται, λ.χ., στο τελικό στάδιο μιας ανίατης ασθένειας ή υποφέρει από σοβαρή ελάττωση των προϋποθέσεων μιας πνευματικά και σωματικά καλής ή ανεκτής ζωής, ίσως τότε η απομάκρυνση από τη διεκδίκηση της ζωής και η προσχώρηση στο πεδίο του θανάτου δεν στερείται παντελώς νοήματος. Η σκέψη μπορεί τότε να αγγίζει τα όριά της, αλλά σε αυτήν κατασταλάζει ένα αίσθημα πικρίας και απογοήτευσης. Μπορεί με το διάβημά του ο αυτόχειρας να εκφράζει μια πράξη διαμαρτυρίας απέναντι σε έναν κόσμο ή μια κατάσταση που τη βιώνει ως ξένος, απόβλητος, διωγμένος. Σε ένα κόσμο απεχθή και μισητό που αισθάνεται ότι ο ίδιος δεν έχει πια θέση.

Ο ποιητής Κώστας Καρυωτάκης περιελάμβανε στα αισθήματα της εξόδου από τη ζωή και αυτό της φρίκης από την πνευματική κατάπτωση και την ασχήμια. Οπως θα γράψει, λίγο πριν και ο ίδιος αυτοκτονήσει, στην ακροτελεύτια στροφή από την «Πρέβεζα»: «Αν τουλάχιστον μέσα στους ανθρώπους αυτούς ένας πέθαινε από αηδία...».

Το πιο παράλογο, λοιπόν, δεν είναι πάντοτε η αυτοκτονία. Παράλογο είναι να πεθαίνει κανείς αιφνίδια, άκαιρα χωρίς να το επιδιώκει ή να το επιθυμεί, λ.χ., σε ατύχημα πηγαίνοντας στην εξοχή με φίλους. Μπροστά σε αυτό το παράλογο, τον αδόκητο θάνατο, η αυτοκτονία φαντάζει σαν μια «λογική» επιλογή. Κάτι τέτοιο δεν υπαινίχθηκε, άλλωστε, στα «Ημερολόγιά» του, αλλά και στους «Δαιμονισμένους», ο Ντοστογιέφσκι;

Το πιο «λογικό» σε αυτές τις καταστάσεις, αν κάποιος διατηρεί ακόμη κάτι από το αίσθημα της ντροπής και της ευαισθησίας, η πιο αξιοπρεπής στάση δεν είναι η ζωή υπό διωγμόν, αλλά η εξορία από το είναι. Η τρομερή ελευθερία της εξόδου από τον κόσμο γίνεται τότε αντιληπτή ως μια πράξη αντίδρασης απέναντι στο μιθριδατισμό του άσχημου και του ευτελούς.

Ο αντίλογος είναι, ωστόσο, ότι με την αδυναμία να υπομείνει κανείς τη σύγκρουση, δεν αποκρούει μόνο την πιο αγνή χαρά, τη χαρά να ζει και να αισθάνεται. Αλλά είναι σαν να δικαιολογεί και να επιβεβαιώνει το παράλογο που οδηγεί στην αυτοκτονία. Με την πράξη του ο αυτόχειρας προσχωρεί και ο ίδιος στον χορό του παραλόγου. Αποδίδεται σε αυτόν ολοκληρωτικά. Αντί να τον ακυρώσει, ακυρώνεται από αυτόν.

Καθημερινή

[Kiwi]

Προσπαθώ να καταλάβω γιατί το συγκεκριμένο άρθρο μπήκε στην "Επιστήμη". Το εξετάζουμε από φιλοσοφική, βιολογική ή κοινωνική άποψη;;

[Xenios]

Αρχική Δημοσίευση από Kiwi Προσπαθώ να καταλάβω γιατί το συγκεκριμένο άρθρο μπήκε στην "Επιστήμη". Το εξετάζουμε από φιλοσοφική, βιολογική ή κοινωνική άποψη;;

Παλιά στην άκρο είχαμε ψυχολογικό club. Kαι εμένα με έκανε να αναζητήσω που ανήκει. Η ψυχολογία είναι επιστήμη, αλλά αν βρεις πιο αρμόδιο Club, το μεταφέρουμε.

[Kiwi]

Α από ψυχολογικής άποψης οκ. Απλά δεν μου ήταν ξεκάθαρο στην αρχή

[varthol]

Aν ενας απο μας χαση Ολα τα στηρηγματα του Μονομιας....Τοτε η Αυτοκτονια φανταζη αλληθινη οσο παραλογη και να ακουγεται.Το Αναφερω Γιατι βρεθηκα //Διπλα και δεν ειχα το κουραγιο να ολοκληρωσω την Σκεψη μου.....Γιατι αν το Σκευτεσαι δυνητικα ειναι εφικτο,θεωρητικα Μιλωντας...Αλλα η δυναμη της αποφασης δεν κρατα σε ολους το Ιδιο βεβαια και τελικα οποιος βρεθηκε εκει μονο μπορει ναμε καταλαβαινη.....Και Βεβαια ΔΕν Συμφωνω με τον Στελιο που καταδικαζη.....γιατι ετσι πρεπει να γινη.......

[purple anemone]

Δεν ξέρω πώς ήρθε και μπήκε αυτό το θέμα, αλλά...
Πώς μπορεί να αποφασιστεί το "σωστό" και το "λάθος"; Πώς μπορεί να οριστεί η "γενναιότητα" και η "δειλία"; Πόση γενναιότητα χρειάζεται για να αποφασίσει ένας άνθρωπος να δώσει μια τόσο μόνιμη, οριστική, και μη αναστρέψιμη, λύση στη ζωή του; Σε προβλήματα που άλλοι δεν φαντάζονται, δεν αναγνωρίζουν και ίσως δεν κατανοούν;
Ποια είναι τα όρια αντοχής κάθε ανθρώπου; Αυτά που θα θέλαμε εμείς να του προσδώσουμε σύμφωνα με τα δικά μας θέλω και τις δικές μας επιθυμίες, τις δικές μας προσδοκίες και τους δικούς μας ρυθμούς, τη δική μας βολή;
Ποιος είναι αυτός που κρίνει πού αρχίζει και πού σταματάει το κάθε τι; Ποιος είναι αυτός που ορίζει την απογοήτευση, την απελπισία; Πού χάνει καθείς τα όνειρά του και τις ελπίδες του;
Πόσο "βαράμε το σαμάρι" κι όταν έλθει το τέλος λέμε "έσκασε ο γάιδαρος"... "να, άλλος ένας δειλός...";
Και ποιος είναι αυτός που λέει πως όταν φτάσει εκεί ο άνθρωπος ενδιαφέρεται αν οι υπόλοιποι θα πουν πως έχει "ακυρωθεί";
Όχι... δεν ακυρώνεται. Ακυρώνει ό,τι τον πονάει κι ό,τι τον ενοχλεί. Ακυρώνει μια ζωή που προφανώς για τον ίδιο είναι άδεια κι ανούσια, ανέλπιδη κι οδυνηρή. Μια ζωή που την τυλίγει μόνο το κρύο...

[Archmage]

Αρχική Δημοσίευση από purple anemone Πόση γενναιότητα χρειάζεται για να αποφασίσει ένας άνθρωπος να δώσει μια τόσο μόνιμη, οριστική, και μη αναστρέψιμη, λύση στη ζωή του; Σε προβλήματα που άλλοι δεν φαντάζονται, δεν αναγνωρίζουν και ίσως δεν κατανοούν;

Ίσως δεν είναι μόνο γενναιότητα. Όπως αναφέρει και στο άρθρο, υπάρχουν περιπτώσεις ανιάτων ασθενειών τις οποίες ο αυτόχειρας απλά αρνείται να υποστεί. Ειδικά αν κάποιος έχει γνώση της κατάστασης "εκ των έσω", πχ έχει δει κοντινό του πρόσωπο σε αντίστοιχη κατάσταση, το θέμα της γενναιότητας μπορεί να θεωρηθεί "δειλία" να αντιμετωπίσει την οδυνηρή παράταση της ζωής.

Προσωπικά νομίζω ότι σε αυτές τις περιπτώσεις η αυτοκτονία είναι ουσιαστικά λογικός μονόδρομος, δεν τίθεται δηλαδή θέμα ούτε γενναιότητας ούτε δειλίας.

Πέραν αυτών, δυσκολεύομαι να καταλάβω γιατί ένας πνευματικά υγιής άνθρωπος θα επιλέξει αυτό το δρόμο, αν και πιθανόν υπάρχουν ειδικές περιπτώσεις (πχ ως μορφή διαμαρτυρίας ή επίθεση αυτοκτονίας). Δεν μπορώ όμως να μιλήσω για αυτές, καθώς είναι πολύ πέρα από τις δικές μας εμπειρίες.

[purple anemone]

Αρχική Δημοσίευση από Archmage Πέραν αυτών, δυσκολεύομαι να καταλάβω γιατί ένας πνευματικά υγιής άνθρωπος θα επιλέξει αυτό το δρόμο, αν και πιθανόν υπάρχουν ειδικές περιπτώσεις (πχ ως μορφή διαμαρτυρίας ή επίθεση αυτοκτονίας). Δεν μπορώ όμως να μιλήσω για αυτές, καθώς είναι πολύ πέρα από τις δικές μας εμπειρίες.

Ας το αφήσουμε στην επιστήμη λοιπόν...

[FiBeR]

Στατιστικά μιλώντας, οι περισσότερες προσπάθειες αυτοκτονίας γίνονται από γυναίκες, ενώ οι πιο πολλές αποτελεσματικές απόπειρες επιτυγχάνονται από άντρες (σημαίνει ότι είναι πιο αποφασισμένοι). Αυτά με βάση τις στατιστικές που έχουν γίνει.

[purple anemone]

Αρχική Δημοσίευση από FiBeR Στατιστικά μιλώντας, οι περισσότερες προσπάθειες αυτοκτονίας γίνονται από γυναίκες, ενώ οι πιο πολλές αποτελεσματικές απόπειρες επιτυγχάνονται από άντρες (σημαίνει ότι είναι πιο αποφασισμένοι). Αυτά με βάση τις στατιστικές που έχουν γίνει.

Να μείνουμε στις αυτοκτονίες κι όχι στις "γυναικείες" (και μη καμιά φορά) απόπειρες...?
^&%&*^* δεν τα πάω κάτι τέτοια! Ή πεθαίνεις ή κάτσε στ' αυγά σου! (το 'σκισα τώρα; και το ξεκίνησα πολύ σοβαρά όμως...)