«Αλλάζει» η ιστορία του ανθρώπου

[Xenios]

Σε νέα μονοπάτια οδηγείται η εξελικτική πορεία του ανθρώπου. Το αέναο αυτό ταξίδι μέσα στα εκατομμύρια χρόνια της ύπαρξής του κρύβει πολλά μυστικά, τα οποία οι επιστήμονες προσπαθούν να αποκαλύψουν, ψηλαφώντας μέσα στη σκόνη της αρχαιολογικής σκαπάνης.



Ένα ταξίδι που χάνεται στο χρόνο, μια ιστορία που κρατάει περίπου τέσσερα εκατομμύρια χρόνια, είναι η ανθρώπινη ιστορία. Η προσπάθεια των παλαιοντολόγων να ρίξουν φως στη σκοτεινή πορεία του ανθρώπινου είδους έχει οδηγήσει σε μία σειρά ερμηνειών και θεωριών, που είτε ανατρέπονται είτε επιβεβαιώνονται, όσο περνούν τα χρόνια.

Ωστόσο, οι εξελίξεις και οι γνώσεις που αποκτήσαμε τα τελευταία χρόνια για τους μακρινούς προγόνους μας, μας βοηθούν να κατανοήσουμε το θαύμα της ζωής και τη δύναμη της φύσης, που μας επέτρεψαν να προσαρμοστούμε στις δύσκολες συνθήκες αυτού του πλανήτη και να εξελιχθούμε σε αυτό που ονομάζουμε σύγχρονο άνθρωπο.

Οι συζητήσεις είναι πολλές και οι θεωρίες ακόμη περισσότερες, ωστόσο οι παλαιοντολόγοι έχουν καταφέρει να δημιουργήσουν μια σαφή εικόνα για τις απαρχές και την πορεία της ανθρωπότητας στο χρόνο και το χρόνο.

Από τη θεωρία της εξέλιξης στη δύναμη της ανθρώπινης ευφυΐας

Οι επιστήμονες είχαν τις ενδείξεις για τον προϊστορικό άνθρωπο αρκετά χρόνια πριν ο Κάρολος Δαρβίνος εκφράσει τη θεωρία του περί εξέλιξης. Ωστόσο, η θεωρία του Βρετανού επιστήμονα έθεσε τη βάση για τη δημιουργία της Παλαιοντολογίας. Ο άνθρωπος πλέον αναζήτησε τις ρίζες του στο βάθος του χρόνου, υπό το πρίσμα της εξέλιξης.

Ο Θεόδωρος Πίτσιος, Αναπληρωτής Καθηγητής Φυσικής Ανθρωπολογίας και Δ/ντής Ανθρωπολογικού Μουσείου του Πανεπιστημίου Αθηνών μίλησε στο kathimerini.gr και σημείωσε: «Εν αρχή είναι ο Δαρβίνος. Μας βοήθησε να καταλάβουμε πως λειτουργεί ο οργανισμός και πως εξελίσσεται».

Το ανθρώπινο είδος ξεκίνησε το ταξίδι του στον κόσμο από την Αφρική και από εκεί κατέκτησε σταδιακά την Ευρώπη, την Ασία και πολύ αργότερα την αμερικανική ήπειρο. Η διαφοροποίηση του ανθρώπου από τα υπόλοιπα είδη του ζωικού βασιλείου ξεκίνησε τη στιγμή που ο άνθρωπος υιοθέτησε την όρθια στάση. Αυτό συνέβη σε μια περίοδο εκατομμυρίων χρόνων (περίπου πριν από 4 εκατ. χρόνια έως 2,5 εκατ. χρόνια). Η όρθια στάση είναι που βοήθησε ν' αναπτυχθεί ο εγκέφαλος και ν' αποκτήσουμε ανθρώπινη συμπεριφορά. Συγκεκριμένα, ο εγκέφαλος του ανθρώπου έχει τριπλασιαστεί τα τελευταία 2 εκατ. χρόνια. Ωστόσο, δεν είναι μόνο ο όγκος του εγκεφάλου, αλλά η εσωτερική δομή και η λειτουργία που ορίζουν την ευφυΐα του ανθρώπου, που τον κάνουν να ξεχωρίζει.

«Η εξέλιξη έχει τους δικούς της νόμους και αυτοί οι νόμοι είναι η φυσική επιλογή και η προσαρμογή των ζωντανών οργανισμών στις φυσικές συνθήκες του περιβάλλοντος. Στο βαθμό που αλλάζουν οι φυσικές συνθήκες, αναγκάζονται όλοι οι οργανισμοί ν' αλλάζουν το γενετικό υλικό τους», τονίζει ο κ. Πίτσιος, ο οποίος διευκρίνισε ότι ο άνθρωπος δεν ανέπτυξε όπλα όπως μεγάλους χαυλιόδοντες, αλλά ανέπτυξε τον εγκέφαλό του κι έγινε πολυμήχανος.

«Το κριτήριο της φυσικής επιλογής είναι πάντα σταθερό και το ίδιο. Εξασφαλίζει τη βιωσιμότητα. Μικρότερη θνησιμότητα ή μεγαλύτερη επιβίωση είναι κατεξοχήν εξελικτικοί χαρακτήρες. Όποιος χαρακτήρας προσφέρει επιβίωση, επιβάλλεται αυτόματα από τη φύση», αναφέρει ο καθηγητής κ. Πίτσιος. Με αυτόν τον τρόπο εξηγείται η εξέλιξη του ανθρώπου και η επικράτηση ενός βιολογικού είδους, έναντι ενός άλλου που κυριαρχούσε νωρίτερα.

«Η ανθρώπινη ευφυΐα και νόηση είναι τα βασικά κριτήρια που μας επιτρέπουν να συμπεριφερόμαστε διαφορετικά και σε άλλο επίπεδο από τον υπόλοιπο οργανικό κόσμο, από τον οποίο έχουμε όμως εξελιχθεί. Είμαστε μια συνεχής αλυσίδα οργανικής εξέλιξης», τόνισε ο καθηγητής.

Από τον Homo habilis στον Homo sapiens

Το πρώτο είδος ανθρώπου που εμφανίστηκε είναι ο Homo Erectus και συγκεκριμένα ο Homo habilis, ο οποίος στεκόταν στα δύο πόδια και χρησιμοποιούσε υποτυπώδη πέτρινα εργαλεία και έζησε πριν από 2,5 εκατ. έως 1,6 εκατ. χρόνια.

Τον Homo habilis ακολούθησε ο πιο εξελιγμένος Homo erectus, ο Homo rudolfensis, με ολοένα και πιο ανθρώπινη μορφή.

Στην Ευρώπη ο άνθρωπος φτάνει περίπου πριν από 800.000 χρόνια. Πρόκειται για τον Homo heidelbergensis, δηλαδή τον εξελιγμένο Homo Erectus. Στην Ευρώπη επικρατούσαν οι παγετώνες και ο άνθρωπος αναγκάστηκε να προσαρμοστεί στις νέες συνθήκες, οι οποίες ήταν εντελώς διαφορετικές από το εύκρατο κλίμα της Αφρικής.

Ο Homo heidelbergensis προσαρμόστηκε βιολογικά και εξελίχθηκε στον πρώιμο Νεάντερταλ, περίπου πριν από 500.000 χρόνια και περίπου πριν από 150.000 χρόνια στον κλασσικό Νεάντερταλ. Ο Νεάντερταλ ήταν πιο ογκώδης σωματικά, ενώ ο εγκέφαλός του ήταν πολύ μεγαλύτερος από τον heidelbergensis.



Ωστόσο, ο Ευρωπαίος Νεάντερταλ φαίνεται ότι μετανάστευσε πολύ πιο μακριά απ' ότι νόμιζαν οι ερευνητές. Σύμφωνα με έρευνα που διεξήχθη από τo Planck Institute for Evolutionary Anthropology, ο άνθρωπος του Νεάντερταλ είχε περιπλανηθεί 2000 χιλιόμετρα δυτικότερα από το Ουζμπεκιστάν, το προηγούμενο «όριο» δράσης του.

Τα απολιθώματα που χρησιμοποιήθηκαν σε αυτήν την έρευνα δεν είναι καινούρια, αλλά οι τεχνικές που εφαρμόστηκαν στην ανάλυση είναι διαφορετικές. Συγκεκριμένα, η ερευνητική ομάδα συνέκρινε το DNA από τα οστά που βρέθηκαν στο Ουζμπεκιστάν, στα βουνά Αλτάι στη Σιβηρία, με τα οστά του προϊστορικού ανθρώπου που δρούσε στην Ευρώπη.

Η έρευνα αυτή επιβεβαιώνει ότι τα απολιθώματα που βρέθηκαν στη σπηλιά Οκλάντνικοφ, στη Σιβηρία, ταιριάζουν με αυτά του «Ευρωπαίου» Νεάντερταλ. Ειδικότερα, οι ερευνητές παρατήρησαν ότι δεν υπάρχει μεγάλη διαφορά στο DNA των δύο αυτών προϊστορικών ανθρώπων, γεγονός που ενισχύει τη θεωρία ότι ο «Ευρωπαίος» Νεάντερταλ πάτησε το πόδι του στις ρωσικές στέπες κατά τη διάρκεια ενός θερμού καλοκαιριού πριν από 125.000 χρόνια.

«Η παρουσία του ανθρώπου του Νεάντερταλ στη Σιβηρία αυξάνει την πιθανότητα παρουσίας του τόσο στη Μογγολία όσο και στην Κίνα», λέει χαρακτηριστικά η έρευνα.

Σε κάθε περίπτωση, δύο είναι οι επιστημονικές προσεγγίσεις για την εξαφάνιση του προϊστορικού ανθρώπου. Η πρώτη προσέγγιση κάνει λόγο για ξαφνικό θανατηφόρο κρύωμα ενώ η δεύτερη αναφέρεται σε εξαφάνιση από το πιο μοντέρνο ανθρώπινο είδος που είχε στην κατοχή του όπλα. Ακόμα και σ' αυτήν την περίπτωση υπάρχουν ερευνητές που μιλούν για μείξη και αναπαραγωγή των δύο ειδών.

Homo Sapiens στην Ευρώπη

Ο Homo Sapiens, ο σύγχρονος άνθρωπος, ήρθε στην Ευρώπη από την Αφρική πριν από περίπου 30.000 - 50.000 χρόνια. Ήταν πιο μικρόσωμος και με πιο λεπτά χαρακτηριστικά από τον άνθρωπο του Νεάντερταλ. Ωστόσο, ο εγκέφαλος του ήταν πιο ολοκληρωμένος. Επομένως, ο Sapiens ήταν πιο πολυμήχανος και με περισσότερες δυνατότητες από τον Homo neaderthalensis.

Τα δύο είδη συνυπήρξαν για περίπου 10.000 - 15.000 χρόνια, ενώ ίχνη αυτής της συνύπαρξής βρέθηκαν στο Γιβραλτάρ και στη Μάνη. Πολλοί παλαιοντολόγοι αναρωτήθηκαν αν η συνύπαρξη των δύο ειδών οδήγησε στη διασταύρωσή τους. Είναι σίγουρο ότι ο Homo Sapiens και ο Homo neaderthalensis διέφεραν βιολογικά. Συνήθως η βιολογική διαφοροποίηση δεν επιτρέπει τη διασταύρωση. Εξάλλου, δεν υπάρχουν ενδείξεις που να υποδεικνύουν ότι υπήρξε διασταύρωση στην περίπτωση των Νεάντερταλ και των Sapiens, καθώς θα έπρεπε να υπάρχουν ίχνη στο ανθρώπινο DNA.

Ο Homo Sapiens πάντως, ως τελειότερος βιολογικά κατάφερε να επικρατήσει έναντι του Νεάντερταλ, παραγκωνίζοντάς τον και οδηγώντας τον πιθανότατα σε εξαφάνιση. Οι επιστήμονες εκτιμούν πως ο Homo Sapiens πήρε την τροφή, τις πηγές νερού και τις περιοχές κυνηγιού, που πρωτύτερα κυριαρχούσε ο Homo Neaderthalensis.

Η παλαιοντολογική έρευνα στην Ελλάδα



Στην Ελλάδα η παλαιοντολογική έρευνα άργησε να ξεκινήσει. Το πρώτο εύρημα (αμφιλεγόμενο από πολλούς) είναι το κρανίο του Σπηλαίου των Πετραλώνων, που ανακαλύφθηκε το 1960. Πρόκειται για έναν Homo heidelbergensis, δηλαδή για έναν εξελιγμένο Homo Erectus, που έζησε στην περιοχή πριν από περίπου 500.000 χρόνια.

Ωστόσο, τα πιο σημαντικά ευρήματα βρίσκονται στη νότια Πελοπόννησο, στη θέση Απήδημα της Μάνης. Οι ανασκαφές έφεραν στο φως σκελετούς 8 έως 11 ατόμων διαφορετικών περιόδων, φάσεων και βιολογικών ειδών. Το σημαντικότερο είναι όμως ότι στην ίδια τοποθεσία έζησαν με μικρή χρονική διαφορά, τόσο ο άνθρωπος του Νεάντερταλ (συγκεκριμένα Homo heidelbergensis), τα ευρήματα του οποίου χρονολογούνται περίπου στα 300.000 - 100.000 χρόνια, όσο και ο Homo Sapiens, τα ευρήματα του οποίου χρονολογούνται στα 30.000 χρόνια.

Οι ανασκαφές στη Μάνη ξεκίνησαν το 1978 και πραγματοποιούνται από το Ανθρωπολογικό Μουσείο σε συνεργασία με το Εργαστήριο Ιστορικής Γεωλογίας-Παλαιοντολογίας του Πανεπιστημίου Αθηνών, το Ινστιτούτο Γεωλογικών και Μεταλλευτικών Ερευνών και το Πανεπιστήμιο Θεσσαλονίκης.

Πηγή : Καθημερινή

[Xenios]

Τα ευρήματα στο Απήδημα

Οι ανασκαφές στις σπηλιές κοντά στην περιοχή Απήδημα της Μάνης έφεραν στο φως δύο ιστορίες που αποκαλύπτουν τη διαχρονική δύναμη των ανθρώπινων αισθημάτων.

Η πρώτη ιστορία αφορά τα ευρήματα που βρέθηκαν σε μια από τις σπηλιές στο χαμηλότερο επίπεδο του βράχου. Πρόκειται για δύο κρανία, ενός άντρα και μίας γυναίκας, του είδους Homo sapiens praesapiens, ηλικίας περίπου 300.000 - 100.000 χρόνων.

Ο καθηγητής κ. Πίτσιος και η ομάδα του διαπίστωσαν κατά την ανασκαφή, ότι τα δύο άτομα ηλικίας περίπου 25 ετών, δολοφονήθηκαν άγρια και μάλιστα με τρόπο που προδίδει ερωτικό πάθος και τιμωρία. Η γυναίκα δολοφονήθηκε με μία σφηνοειδή πέτρα, η οποία βρέθηκε να έχει εισχωρήσει στην οφθαλμική κόγχη, ενώ το κρανίο του άντρα βρέθηκε να έχει τρυπηθεί από μία μεγάλη και βαριά σφηνοειδή πέτρα, αριστερά πάνω από το μέτωπο. Ενδιαφέρον παρουσιάζει η τοποθέτηση των κρανίων, που βρέθηκε σε μία εσοχή - σαν προθήκη - του τοιχώματος της σπηλιάς. Συγκεκριμένα, το κρανίο του άντρα ήταν στραμμένο προς τη θάλασσα, ενώ αντίθετα της γυναίκας ήταν στραμμένο προς τον τοίχο, ως ένδειξη τιμωρίας. Μάλιστα, το γυναικείο κρανίο "ακουμπούσε" σ' ένα καύκαλο χελώνας και σε μία πέτρα.

Η πιθανότερη εκδοχή είναι πως πρόκειται για παράνομο ερωτικό ζευγάρι, το οποίο τιμωρήθηκε για τη σχέση του με αυτό τον τρόπο και τα κρανία τους τοποθετήθηκαν έτσι προς παραδειγματισμό των υπολοίπων.

Άλλο ενδιαφέρον εύρημα, διαφορετικού τύπου αυτή τη φορά, βρίσκεται σε άλλη σπηλιά λίγα μέτρα πιο πάνω. Πρόκειται για το σκελετό μίας κοπέλας homo sapiens, ηλικίας περίπου 20 ετών, η οποία έζησε πριν από περίπου 30.000 χρόνια. Η Κανέλα, όπως την ονόμασαν οι Έλληνες παλαιοντολόγοι, βρέθηκε τοποθετημένη σε εμβρυϊκή στάση, ενώ συνοδευόταν από τα κοσμήματά της - ένα κολιέ από μικρά άσπρα κοχύλια - και φαγητό, δίπλα της υπήρχε ένα "πιάτο" με κόκαλα μικρού ελαφιού.

Το όνομα της, η νεαρή κοπέλα το πήρε από το κοκκινόχωμα με το οποίο ήταν καλυμμένη, προσδίδοντάς της ένα κανελί χρώμα.

Καθημερινή